به گزارش روابط عمومی مؤسسه عالی‌فقه و علوم‌اسلامی، آیت‌الله محمد محمدی قائنی در گردهمایی علمی «جهادی جهاد مالی از وجوب شرعی تا مشارکت مردمی» در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) قم گفت:
مسأله جهاد و جهاد مالی از امور قطعی دینی به شمار می رود و با وجود دلالت صریح قرآن به این عنوان در این عرصه هیچ تردیدی وجود ندارد.
استاد حوزه علمیه قم افزود: مسأله جهاد مالی در فقه نیز مطرح است. از کلمات فقهای قدیم تا منتهی به محقق و متأخرین و معاصرین از جمله مرحوم آیت الله العظمی خویی و بزرگان دیگر به این مسأله پرداخته اند.
آیت‌الله قائنی بیان کرد: جهاد مالی مصطلح معنای محدود دارد. این مفهوم به نوعی هر آنچه در خصوص ملابسات جنگ هم بخواهد خرج شود نیست. آنچه در تعبیر بزرگان بیان شده آن مقدار مالی است که در جنگیدن بدون مباشرت شخص خرج می شود.
وی گفت: در گذشته معمولاً کسانی که در جنگ شرکت می کردند و مباشرت در جنگ داشتند همراه با جهاد مالی خود شخص نیز بوده است. به همین دلیل در قرآن هم بیان شده است که کسانی که وسعت مالی برای شرکت در جنگ ندارند از جهاد معاف شدند، ولی کسانی که این وسعت مالی را دارند و به جهاد نمی روند عذر آنها پذیرفته نیست.
استاد حوزه علمیه قم یادآور شد: گویا در آیه ای که به مسأله جهاد مالی و جانی اشاره می کند این گونه است که کسی که نمی تواند با نفس خود مشارکت در قتال با دشمن نداشته باشد با مالش می تواند در جهاد شرکت کند. مالی که در جنگیدن با دشمن مصروف می شود از نظر عنوان جهاد مالی که در تعابیر آیات آمده است به معنی جهاد مالی است.
وی افزود: البته از برخی از فتاوا بر می آید که جهاد، نیابت بردار نیز می باشد. متون آیات متعدد و کتب فقهی به وجوب مسأله جهاد مالی اشاره دارد ولی بحث شروط و اقسام آن نیز مورد توجه است.
آیت‌الله قائنی بیان کرد: جهاد به نفس شامل جهاد دفاعی و ابتدایی و دعوت است. مرحوم محقق معتقد است که مسأله جهاد مالی واجب بر خود شخص است و می تواند اگر نمی تواند به جهاد برود دیگری را مجهز کند. برخی دیگر نیز بیان می کنند که ممکن است بر شخصی جهاد شخصی جهاد مالی واجب باشد دون جهاد بر نفس و بالعکس و ممکن است بر شخصی هر دو واجب باشد یا هر دو از عهده او خارج باشد.
وی گفت: مرحوم صاحب جواهر ذیل عبارت محقق بیان میکند که اگر هر دو امر بر مکلف واجب باشد باید آن را انجام دهد. آیت الله خویی در منهاج بیان می کند در عصر غیبت نیز جهاد ابتدایی واجب است. جهاد ابتدایی و جهاد دعوت در نظر آیت الله خویی محدود به دوران امام معصوم نیست.
استاد حوزه علمیه قم یادآور شد: جهاد مالی شامل بذل تیر و وسائل جنگ است، ولی جهاد همراه با سلطان جائر جایز نیست، اما وقتی که دشمن در مناطقی به مسلمانان حمله کرده است می تواند در آن مناطق به کمک مسلمانان برود.
وی افزود: در بحث حدود جهاد مالی شأنی همچون دیگر واجبات مفروض است. یکی دیگر از شروط وجوب آن است که تزاحمی با واجبی که از این واجب مهمتر است نداشته باشد.
