مراسم افتتاحیه سال تحصیلی مؤسسه عالی فقه و علوم اسلامی، همزمان با ایام ولادت پیامبر اعظم حضرت محمد مصطفی(ص) و امام جعفر صادق(ع)، با حضور اساتید، طلاب و مسئولان مؤسسه برگزار شد.
دعوت به بازنگری علمی، تحول روشی و تکمیل حلقه‌های ناقص فقه
در بخش دوم این مراسم، آیت‌الله سید محمدعلی مدرسی طباطبایی «دامت برکاته» با سخنرانی‌ای صریح و تحلیلی، ضرورت بازنگری عمیق در اهداف، روش‌ها و مأموریت‌های علمی حوزه را یادآور شدند.
ایشان با اشاره به پیشینه درخشان حوزه در پرورش فقهای برجسته و تولید علمی غنی، تأکید کردند که این سرمایه ارزشمند نباید سبب غفلت از نیازهای واقعی و چالش‌های روز امت اسلامی گردد.
نقد غفلت حوزه از عرصه‌های کلان فقه
مدرسی طباطبایی با تأکید بر اینکه «فقه» بنیان اصلی علوم دینی است، گفت: «بخش‌های قابل توجهی از فقه فردی، همچون احکام عبادات و معاملات، طی قرون متمادی نظام‌مند و پخته شده است. اما فقه اجتماعی در حوزه‌هایی چون اقتصاد اسلامی، سیاست شرعی، مسائل محیط‌زیست، فرهنگ و ساختارهای حکمرانی همچنان با خلأهای مهمی مواجه است. این خلأها باعث می‌شود نتوانیم نظام اسلامی را به طور کامل و در همه عرصه‌ها مبتنی بر فقه اداره کنیم.»
شناخت زمانه؛ شرط اجتهاد روزآمد
ایشان تأکید کرد: «فقیهی که بدون شناخت دقیق واقعیت‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی عصر خویش، دست به استنباط و صدور فتوا بزند، ناگزیر در پاسخ‌گویی به مسائل گرفتار کاستی می‌شود. حوزه باید شناخت علمی و روشمند از تحولات جهان معاصر داشته باشد و اجتهاد را بر این بصیرت بنا کند. بدون این شناخت، فقه به گذشته محدود می‌ماند.»
جایگاه اجتماعی عالمان دین
آیت‌الله مدرسی طباطبایی رسالت عالمان دین را صرفاً محدود به تدریس یا تحقیق ندانست و افزود: «عالمان دین امانت‌داران الهی و پیشاهنگان هدایت اجتماعی‌اند. آنان باید از جایگاه خود برای واکسینه‌سازی فکری و فرهنگی جامعه در برابر جریان‌های انحرافی بهره گیرند. امروز جامعه بیش از هر زمان دیگری به دغدغه‌مندی، روشنگری و حضور میدانی فقها نیاز دارد.»
پیوند انقلاب علمی با انقلاب اسلامی
وی با اشاره به چهار دهه دستاوردها و چالش‌های جمهوری اسلامی، بیان داشت: «انقلاب اسلامی هنوز در گام‌های تکمیلی خود قرار دارد و بدون یک انقلاب علمی و تحول فکری در حوزه‌ها، به مرحله تحقق آرمان‌های تمدنی‌اش نخواهد رسید. این تحول، نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت تمدنی و دینی است و همه ارکان حوزه باید برای آن برنامه‌ریزی کنند.»
دعوت به هم‌افزایی و کار جمعی
مدرسی طباطبایی در پایان، تحول علمی را فراتر از توان فردی دانست و اظهار کرد: «هیچ فقیه و محققی به تنهایی قادر به برطرف‌کردن همه نیازهای علمی و فقهی عصر حاضر نیست. ما نیازمند جبهه‌ای علمی و سازمان‌یافته هستیم که اساتید، محققان، طلاب و حتی نهادهای علمی خارج از حوزه با هم‌افزایی، این مسیر را پیش ببرند. تحول علمی باید به یک نهضت تبدیل شود.»
